زرده پر مزرعه
۱۳۸۷/۰۴/۲۲
۱۳۸۷/۰۲/۱۴
آواز پرندگان
همه ما از شنیدن آواز پرندگان لذت می بریم، اما آنها برای زیبایی نمی خوانند. آواز از نظر آنها وسیله ای برای انتقال پیام و برقراری ارتباط است. پرنده سعی می کند در این کار مهارت کسب کند تا پیام خود را بهتر برساند
پرنده ها در هر محیطی که باشند، صدای آنها به گوش می رسد. آنها آواز خود را طوری تغییر می دهند که در محیط زندگیشان به خوبی شنیده شود. آواز یک پرنده میزان قدرت، سلامت و هوشیاری او را نشان می دهد، چون خواندن به انرژی نیاز دارد. تنها پرندگان قوی می توانند آوازی بلند و مداوم بخوانند و در عین حال مراقب باشند که طعمه درندگان نشوند. به نظر می رسد که بلندترین آواز جهان پرندگان متعلق به مرغ شاخه نشین Superb Lyrebird باشد. آواز بوتیمار هم یکی از بلندترین آوازهاست. علاوه بر این صدای بوتیمار تا فاصله زیادی از محل سکونت او شنیده می‌شود. بوتیمار شب و روز آواز می خواند به این امید که یک ماده به قلمرو او بیاید.
اما بدون شک صدای کاکاپو نوعی طوطی ساکن نیوزلند، Kakapo از آواز همه پرندگان بیشتر پیش می‌رود. ترفندی که او برای تقویت صدای خود به کار می برد، بی نظیر است. او ابتدا با پاهای خود چاله ای حفر می کند. سپس در این گودال می نشیند و هوا را به درون کیسه های هوای خود می کشد تا آنها را به آرامی پر کند. وقتی این کیسه ها پر از هوا می شوند، حجم آنها دو برابر می شود. سپس پرنده شروع به خواندن می کند. صدای او تا شش کیلومتر دورتر به گوش می رسد. کاکاپو ممکن است بیش از سه ماه هر شب برای پیدا کردن جفت آواز بخواند.
پرنده ها صدایی را ترجیح می دهند که در محیط زندگی آنها تا مسافت دورتری شنیده شود. در جنگل صدا به درختان برخورد می کند و توسط برگ ها جذب می شود. در چنین شرایطی یک آوای کوتاه و یکنواخت بهترین سیگنال است. اگر پرنده دیگری یک بار آن را بشنود، می تواند صبر کند تا آواز دوباره تکرار شود؛ و اگر بخواهد می تواند به راحتی آن را دنبال کند و به خواننده آواز برسد. برخی پرنده های ساکن نواحی جنگل از صداهای زیر استفاده می کنند، چون این صدا پس از برخورد با زمین و درختان تغییری پیدا نمی کند. پرنده هایی که در دشت ها زندگی می کنند، صداهای وزوزی ( Buzz ) را ترجیح می دهند. زیرا چنین صدایی در یک ناحیه باز مانند دشت، چمنزار یا ساوان، تا فواصل بسیار دور شنیده می شود.
آب جاری در رودخانه و جویبار سر و صدای زیادی ایجاد می کند و باعث می شود که صداهای دیگر به راحتی تشخیص داده نشود. اردک های آبی رنگ نیوزلند برای غلبه بر این مشکل، از آواهایی با فرکانس بالا استفاده می کنند.
شاید دیده باشید که بیشتر پرندگان قبل از شروع آواز، روی مکانهای بلند می روند. این کار برای آنست که صدایشان بهتر شنیده شود. وقتی پرنده از بالای یک درخت، یا روی نرده حیاط آواز بخواند، صدایش تداخل کمتری با موانع موجود در محیط پیدا می کند.
دسته ای از چکاوک ها راه عجیبی برای این کار پیدا کرده اند. چکاوک در آسمان اوج می گیرد و پس از مدت کوتاهی توقف، ناگهان خود را به سمت پایین رها می کند. در همین حال شروع به آواز خواندن می کند.
به هر حال هر گونه ای راه حلی برای خود یافته است، اما به راستی چه پیامی با این آواز منتقل می شود که ارزش صرف این همه انرژی را دارد؟ خواندن آواز خطرناک هم هست، چون ایجاد این همه سر و صدا توجه شکارچی ها را به سوی پرنده جلب می کند.
آواز پرنده دو هدف اصلی دارد: دفاع از قلمرو و جفت یابی.
بیشتر اوقات این پرنده نر است که آواز می خواند. اگر پرنده نر قلمرو خوبی داشته باشد، می تواند یک جفت مناسب پیدا کند و با موفقیت زاد و ولد نماید. پرنده حدود قلمرو خود را با آواز خواندن در آن مشخص می کند. این آوازها معمولا ساده و کوتاه هستند. پرنده های همسایه آواز همدیگر را می شناسند و تا وقتی که هر کس در محدوده خودش باشد، مشکلی پیش نمی آید. اما یک آوازخوان بیگانه یعنی یک تهدید برای قلمرو، پس باید با یک آواز قوی به او نشان داد که اینجا صاحب دارد.
غالبا پرنده در بین آواز خود سکوت می کند و منتظر می ماند تا جواب بشنود. او از این راه می تواند متوجه شود که مهاجمی وارد محدوده او شده یا نه. بعضی از گونه های پرندگان، برای دور کردن دشمن روش بسیار جالبی را به کار می گیرند. آنها چند نوع آواز مختلف را با هم اجرا می کنند. پرنده تازه واردی که آوازها را می شوند، فکر می کند در این ناحیه پرندگان زیادی زندگی می کنند و در نتیجه سهم او از منابع غذایی موجود ناچیز است. پس ترجیح میدهد به دنبال محل دیگری برود.
اما پرنده نر وقتی بخواهد توجه ماده ها را جلب کند، آوازهای طولانی و پیچیده می خواند. ماده ها آواز را می شنوند، اما معمولا جوابی نمی دهند. آنها پیش از آنکه تصمیم خود را بگیرند، چندین روز وقت صرف می کنند و آواز نرهای مختلف را می شنوند. نرهایی که آوازهای پیچیده تری بخوانند، بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. علاوه بر این نرها هر چه آوازهای بیشتری بدانند، امکان موفقیت آنها نیز افزایش می یابد.
باسترک قهوه ای ( Brown Thrusher ) در آوازخوانی رکورد دار است. او بیش از دو هزار آواز مختلف اجرا می کند. سعد Sedge Warbler نیز می تواند آوازهای طولانی و پیچیده ای بخواند. امکان ندارد سعد نر در طول عمر خود آوازی را دوبار به طور یکسان اجرا کند. هر آواز او تقریبا از ۵۰ جزء تشکیل شده است که ترتیب و انتخاب آنها دائما تغییر می کند
سسک های مرداب ( March Wren ) برای تصاحب بهترین باتلاق با هم رقابت می کنند. این پرنده ها بومی مناطق غربی آمریکا هستند. تعداد مرداب های این نواحی محدود است. پرنده نر آواز می خواند و پس از آن مدتی مکث می کند تا آواز پرنده رقیب را بشنود. نری که پیچیده ترین آواز را بخواند، بیشتر از همه مورد توجه ماده هاست و زودتر از بقیه جفت یابی می کند. جالب است بدانید که وقتی سسک ها از مهاجرت برمی گردند، نرها آنقدر آواز می خوانند تا یک جفت مناسب برای خود پیدا کنند. اما پس از جفت یابی پرنده نر ناگهان آواز خود را عوض می کند و فقط یک آواز ساده و کوتاه اجرا می کند تا محدوده قلمرو خود را مشخص کند.
برخی گونه ها برای گسترش دادن آوازهای خود از صدای سایر پرندگان تقلید می کنند. مشهورترین مقلدان در دنیای پرندگان، چکاوک مرداب، مرغ مقلد، مرغ مینا، سار، مرغ آلاچیق و سینه سرخ آفریقایی هستند. سارهای اسکاتلند صدای گوسفندان را تکرار می کنند، در حالی که گروهی دیگر از سارها در منطقه اکسفورد انگلستان از موتور اتوبوس تقلید می کنند.
پرنده ای که در شکل زیر می بینید مرغ شاخه نشین ( Superb Lyrebird ) نام دارد و در جنگلهای متراکم استرالیا زندگی می کند. او می تواند آواز دوازده گونه دیگر را تقلید کند. وقتی دانشمندان در حال فیلمبرداری از محل زندگی او بودند، او صدای دوربین را یاد گرفت و تعجب همه را برانگیخت. عجیب تر آنکه این پرنده می تواند صدای اره برقی و بوق ماشین را هم تقلید کند.
چکاوک مرداب در زمستان به آفریقا مهاجرت می کند و در تابستان به اروپا بازمی گردد. او علاوه بر آواز پرنده های اروپایی، آواز بسیاری از پرندگان آفریقایی را هم یاد می گیرد. چکاوک آواز ۷۰ نوع پرنده مختلف را می آموزد و تکرار می کند. پرنده ماده با شنیدن این آوازها می فهمد که او به کدام ناحیه از آفریقا مهاجرت کرده و به احتمال قوی، نری را انتخاب می کند که به همان ناحیه ای رفته که خود او زمستان را در آن گذرانده است.
اگرچه در بیشتر گونه ها پرنده های نر آواز می خوانند، اما گاهی ماده ها نیز هنرنمایی می کنند. گونه ای پرنده ساکن دامنه های آلپ شناخته شده است که در آن، پرنده ماده برای جلب توجه نرها آواز می خواند. جفت گیری با نرهای متعدد، برای او یک مزیت محسوب می شود؛ چون بعدا همه آنها در پرورش جوجه به او کمک می کنند.
یک نمونه دیگر، توکای بال قرمز است. توکای ماده در فصل زاد و ولد دو نوع آواز می خواند. یک آواز را برای برقراری ارتباط با جفت خود به کار می برد، ولی آواز دیگر را فقط وقتی می خواند که ماده های دیگر نزدیک شوند. به نظر می رسد آواز دوم نوعی هشدار به پرنده مهاجم باشد.
سینه سرخ اروپایی هم جزو این دسته از پرنده ها محسوب می شود. در زمستان پرنده نر و ماده با هم آواز می خوانند، زیرا هر یک از آنها قلمرو جداگانه ای دارند. این کار به آنها کمک می کند تا در زمستان ( که ذخایر غذایی کم است. ) خوراک کافی داشته باشند.
از این دسته مثال ها فراوان یافت می شود. شگفتیهای آواز پرندگان به حدی است که برای کشف آن سالها تحقیق و مطالعه لازم است. نکته مهم اینست که آواز پرندگان نه تنها زیباست، بلکه نقش مهمی در ادامه بقا آنها دارد.
بهترین زمان برای شنیدن آواز پرندگان، سپیده دم است. در تمام نقاط جهان، از جنگلهای استوایی گرفته تا نواحی شمالی اروپا، آوای پرندگان در سپیده دم بیشتر از سایر اوقات شبانه روز شنیده می شود. معمولا این پرندگان نر هستند که آواز می خوانند، اما به راستی چرا؟ هنگام سحر معمولا نسیم ملایمی می وزد. سر و صدای سایر جانوران نیز آغاز نشده است. پس صدای پرنده تا دور دست ها به خوبی شنیده می شود. آوازی که صبح خوانده می شود، ۲۰ مرتبه مؤثرتر از آواز نیمروز است. علاوه بر این، پرنده در این موقع روز نمی تواند کار دیگری انجام دهد. هوا هنوز روشن نشده و حشرات به سختی دیده می شوند. بسیاری از حشرات هم به خاطر خنکی هوا ترجیح می دهند روی زمین بمانند. پس شکار کردن مشکل است.
وقتی پرنده ای بعد از گذراندن یک شب سرد ( که در آن هیچ چیز نخورده است. ) آواز می خواند، نشان می دهد که بسیار قوی است. شاید می خواهد با آواز خواندن خود به پرنده های ماده بگوید: كه من از نظر جسمی توانایی لازم برای جفت گیری را دارم ". پرنده نر با تمام توان چهچه می زند تا ثابت کند آنقدر انرژی دارد که می تواند مقدار زیادی از آن را صرف کار بیهوده ای چون آواز خواندن کند. بیشتر پرنده های ماده هم هنگام سحر در آشیانه خود هستند و می توانند آواز او را بشنوند.
اگر پرنده ی ساکن قلمرو همسایه در طول شب شکار شده باشد یا به هر دلیل مرده باشد، صدای او شنیده نمی شود. پس می توان قلمرو او را تصرف کرد و غذای بیشتری به دست آورد. بنابراین سپیده دم زمان بسیار مناسبی برای آواز خواندن است.
اما این فقط یک روی سکه بود. روی دیگر چندان جالب نیست. فرض کنید یک شکارچی گرسنه هستید و در طول شب خوراک کافی پیدا نکرده اید. صبح در حال جستجو برای پیدا کردن طعمه اید. ناگهان صدای پرنده ای را می شنوید که روی درختی در نزدیکی شما مشغول آواز خواندن است. پرنده سرگرم نغمه سرایی خود است و توجه چندانی به اتفاقات دور و برش ندارد. دیگر چه می خواهید؟ همه شرایط برای سیر شدن شما مهیاست. پس اگر آواز پرنده ای برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، می توان گفت پرنده بسیار زیرکی است. چون می تواند خود را از چنگال شکارچیانی که در کمین هستند، در امان نگهدارد. این یعنی یک امتیاز دیگر برای جلب توجه ماده ها!
اما مشکل دیگری هم هست. همه می خواهند سر صبح آواز بخوانند. باید برای پیروز شدن رقابت کرد. دردسر وقتی بیشتر می شود که آواز دو پرنده همسایه شبیه هم باشد. در جنگلهای بلوط کالیفرنیا دو پرنده زندگی می کنند که همین شرایط را دارند. آنها راه حل خوبی برای این مسئله یافته اند. ساعت اول صبح به آواز خواندن پرنده اول اختصاص دارد. پرنده دوم صبر می کند تا نوبت او برسد. ساعت بعد، زمان آواز پرنده دوم است. این روند تا پایان سپیده ادامه پیدا می کند. همیشه رقابت کردن بهترین راه نیست.
پرنده ها در هر محیطی که باشند، صدای آنها به گوش می رسد. آنها آواز خود را طوری تغییر می دهند که در محیط زندگیشان به خوبی شنیده شود. آواز یک پرنده میزان قدرت، سلامت و هوشیاری او را نشان می دهد، چون خواندن به انرژی نیاز دارد. تنها پرندگان قوی می توانند آوازی بلند و مداوم بخوانند و در عین حال مراقب باشند که طعمه درندگان نشوند. به نظر می رسد که بلندترین آواز جهان پرندگان متعلق به مرغ شاخه نشین Superb Lyrebird باشد. آواز بوتیمار هم یکی از بلندترین آوازهاست. علاوه بر این صدای بوتیمار تا فاصله زیادی از محل سکونت او شنیده می‌شود. بوتیمار شب و روز آواز می خواند به این امید که یک ماده به قلمرو او بیاید.
اما بدون شک صدای کاکاپو نوعی طوطی ساکن نیوزلند، Kakapo از آواز همه پرندگان بیشتر پیش می‌رود. ترفندی که او برای تقویت صدای خود به کار می برد، بی نظیر است. او ابتدا با پاهای خود چاله ای حفر می کند. سپس در این گودال می نشیند و هوا را به درون کیسه های هوای خود می کشد تا آنها را به آرامی پر کند. وقتی این کیسه ها پر از هوا می شوند، حجم آنها دو برابر می شود. سپس پرنده شروع به خواندن می کند. صدای او تا شش کیلومتر دورتر به گوش می رسد. کاکاپو ممکن است بیش از سه ماه هر شب برای پیدا کردن جفت آواز بخواند.
پرنده ها صدایی را ترجیح می دهند که در محیط زندگی آنها تا مسافت دورتری شنیده شود. در جنگل صدا به درختان برخورد می کند و توسط برگ ها جذب می شود. در چنین شرایطی یک آوای کوتاه و یکنواخت بهترین سیگنال است. اگر پرنده دیگری یک بار آن را بشنود، می تواند صبر کند تا آواز دوباره تکرار شود؛ و اگر بخواهد می تواند به راحتی آن را دنبال کند و به خواننده آواز برسد. برخی پرنده های ساکن نواحی جنگل از صداهای زیر استفاده می کنند، چون این صدا پس از برخورد با زمین و درختان تغییری پیدا نمی کند. پرنده هایی که در دشت ها زندگی می کنند، صداهای وزوزی ( Buzz ) را ترجیح می دهند. زیرا چنین صدایی در یک ناحیه باز مانند دشت، چمنزار یا ساوان، تا فواصل بسیار دور شنیده می شود.
آب جاری در رودخانه و جویبار سر و صدای زیادی ایجاد می کند و باعث می شود که صداهای دیگر به راحتی تشخیص داده نشود. اردک های آبی رنگ نیوزلند برای غلبه بر این مشکل، از آواهایی با فرکانس بالا استفاده می کنند.
شاید دیده باشید که بیشتر پرندگان قبل از شروع آواز، روی مکانهای بلند می روند. این کار برای آنست که صدایشان بهتر شنیده شود. وقتی پرنده از بالای یک درخت، یا روی نرده حیاط آواز بخواند، صدایش تداخل کمتری با موانع موجود در محیط پیدا می کند.
دسته ای از چکاوک ها راه عجیبی برای این کار پیدا کرده اند. چکاوک در آسمان اوج می گیرد و پس از مدت کوتاهی توقف، ناگهان خود را به سمت پایین رها می کند. در همین حال شروع به آواز خواندن می کند.
به هر حال هر گونه ای راه حلی برای خود یافته است، اما به راستی چه پیامی با این آواز منتقل می شود که ارزش صرف این همه انرژی را دارد؟ خواندن آواز خطرناک هم هست، چون ایجاد این همه سر و صدا توجه شکارچی ها را به سوی پرنده جلب می کند.
آواز پرنده دو هدف اصلی دارد: دفاع از قلمرو و جفت یابی.
بیشتر اوقات این پرنده نر است که آواز می خواند. اگر پرنده نر قلمرو خوبی داشته باشد، می تواند یک جفت مناسب پیدا کند و با موفقیت زاد و ولد نماید. پرنده حدود قلمرو خود را با آواز خواندن در آن مشخص می کند. این آوازها معمولا ساده و کوتاه هستند. پرنده های همسایه آواز همدیگر را می شناسند و تا وقتی که هر کس در محدوده خودش باشد، مشکلی پیش نمی آید. اما یک آوازخوان بیگانه یعنی یک تهدید برای قلمرو، پس باید با یک آواز قوی به او نشان داد که اینجا صاحب دارد.
غالبا پرنده در بین آواز خود سکوت می کند و منتظر می ماند تا جواب بشنود. او از این راه می تواند متوجه شود که مهاجمی وارد محدوده او شده یا نه. بعضی از گونه های پرندگان، برای دور کردن دشمن روش بسیار جالبی را به کار می گیرند. آنها چند نوع آواز مختلف را با هم اجرا می کنند. پرنده تازه واردی که آوازها را می شوند، فکر می کند در این ناحیه پرندگان زیادی زندگی می کنند و در نتیجه سهم او از منابع غذایی موجود ناچیز است. پس ترجیح میدهد به دنبال محل دیگری برود.
اما پرنده نر وقتی بخواهد توجه ماده ها را جلب کند، آوازهای طولانی و پیچیده می خواند. ماده ها آواز را می شنوند، اما معمولا جوابی نمی دهند. آنها پیش از آنکه تصمیم خود را بگیرند، چندین روز وقت صرف می کنند و آواز نرهای مختلف را می شنوند. نرهایی که آوازهای پیچیده تری بخوانند، بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. علاوه بر این نرها هر چه آوازهای بیشتری بدانند، امکان موفقیت آنها نیز افزایش می یابد.
باسترک قهوه ای ( Brown Thrusher ) در آوازخوانی رکورد دار است. او بیش از دو هزار آواز مختلف اجرا می کند. سعد Sedge Warbler نیز می تواند آوازهای طولانی و پیچیده ای بخواند. امکان ندارد سعد نر در طول عمر خود آوازی را دوبار به طور یکسان اجرا کند. هر آواز او تقریبا از ۵۰ جزء تشکیل شده است که ترتیب و انتخاب آنها دائما تغییر می کند
سسک های مرداب ( March Wren ) برای تصاحب بهترین باتلاق با هم رقابت می کنند. این پرنده ها بومی مناطق غربی آمریکا هستند. تعداد مرداب های این نواحی محدود است. پرنده نر آواز می خواند و پس از آن مدتی مکث می کند تا آواز پرنده رقیب را بشنود. نری که پیچیده ترین آواز را بخواند، بیشتر از همه مورد توجه ماده هاست و زودتر از بقیه جفت یابی می کند. جالب است بدانید که وقتی سسک ها از مهاجرت برمی گردند، نرها آنقدر آواز می خوانند تا یک جفت مناسب برای خود پیدا کنند. اما پس از جفت یابی پرنده نر ناگهان آواز خود را عوض می کند و فقط یک آواز ساده و کوتاه اجرا می کند تا محدوده قلمرو خود را مشخص کند.
برخی گونه ها برای گسترش دادن آوازهای خود از صدای سایر پرندگان تقلید می کنند. مشهورترین مقلدان در دنیای پرندگان، چکاوک مرداب، مرغ مقلد، مرغ مینا، سار، مرغ آلاچیق و سینه سرخ آفریقایی هستند. سارهای اسکاتلند صدای گوسفندان را تکرار می کنند، در حالی که گروهی دیگر از سارها در منطقه اکسفورد انگلستان از موتور اتوبوس تقلید می کنند.
پرنده ای که در شکل زیر می بینید مرغ شاخه نشین ( Superb Lyrebird ) نام دارد و در جنگلهای متراکم استرالیا زندگی می کند. او می تواند آواز دوازده گونه دیگر را تقلید کند. وقتی دانشمندان در حال فیلمبرداری از محل زندگی او بودند، او صدای دوربین را یاد گرفت و تعجب همه را برانگیخت. عجیب تر آنکه این پرنده می تواند صدای اره برقی و بوق ماشین را هم تقلید کند.
چکاوک مرداب در زمستان به آفریقا مهاجرت می کند و در تابستان به اروپا بازمی گردد. او علاوه بر آواز پرنده های اروپایی، آواز بسیاری از پرندگان آفریقایی را هم یاد می گیرد. چکاوک آواز ۷۰ نوع پرنده مختلف را می آموزد و تکرار می کند. پرنده ماده با شنیدن این آوازها می فهمد که او به کدام ناحیه از آفریقا مهاجرت کرده و به احتمال قوی، نری را انتخاب می کند که به همان ناحیه ای رفته که خود او زمستان را در آن گذرانده است.
اگرچه در بیشتر گونه ها پرنده های نر آواز می خوانند، اما گاهی ماده ها نیز هنرنمایی می کنند. گونه ای پرنده ساکن دامنه های آلپ شناخته شده است که در آن، پرنده ماده برای جلب توجه نرها آواز می خواند. جفت گیری با نرهای متعدد، برای او یک مزیت محسوب می شود؛ چون بعدا همه آنها در پرورش جوجه به او کمک می کنند.
یک نمونه دیگر، توکای بال قرمز است. توکای ماده در فصل زاد و ولد دو نوع آواز می خواند. یک آواز را برای برقراری ارتباط با جفت خود به کار می برد، ولی آواز دیگر را فقط وقتی می خواند که ماده های دیگر نزدیک شوند. به نظر می رسد آواز دوم نوعی هشدار به پرنده مهاجم باشد.
سینه سرخ اروپایی هم جزو این دسته از پرنده ها محسوب می شود. در زمستان پرنده نر و ماده با هم آواز می خوانند، زیرا هر یک از آنها قلمرو جداگانه ای دارند. این کار به آنها کمک می کند تا در زمستان ( که ذخایر غذایی کم است. ) خوراک کافی داشته باشند.
از این دسته مثال ها فراوان یافت می شود. شگفتیهای آواز پرندگان به حدی است که برای کشف آن سالها تحقیق و مطالعه لازم است. نکته مهم اینست که آواز پرندگان نه تنها زیباست، بلکه نقش مهمی در ادامه بقا آنها دارد.
بهترین زمان برای شنیدن آواز پرندگان، سپیده دم است. در تمام نقاط جهان، از جنگلهای استوایی گرفته تا نواحی شمالی اروپا، آوای پرندگان در سپیده دم بیشتر از سایر اوقات شبانه روز شنیده می شود. معمولا این پرندگان نر هستند که آواز می خوانند، اما به راستی چرا؟ هنگام سحر معمولا نسیم ملایمی می وزد. سر و صدای سایر جانوران نیز آغاز نشده است. پس صدای پرنده تا دور دست ها به خوبی شنیده می شود. آوازی که صبح خوانده می شود، ۲۰ مرتبه مؤثرتر از آواز نیمروز است. علاوه بر این، پرنده در این موقع روز نمی تواند کار دیگری انجام دهد. هوا هنوز روشن نشده و حشرات به سختی دیده می شوند. بسیاری از حشرات هم به خاطر خنکی هوا ترجیح می دهند روی زمین بمانند. پس شکار کردن مشکل است.
وقتی پرنده ای بعد از گذراندن یک شب سرد ( که در آن هیچ چیز نخورده است. ) آواز می خواند، نشان می دهد که بسیار قوی است. شاید می خواهد با آواز خواندن خود به پرنده های ماده بگوید: كه من از نظر جسمی توانایی لازم برای جفت گیری را دارم ". پرنده نر با تمام توان چهچه می زند تا ثابت کند آنقدر انرژی دارد که می تواند مقدار زیادی از آن را صرف کار بیهوده ای چون آواز خواندن کند. بیشتر پرنده های ماده هم هنگام سحر در آشیانه خود هستند و می توانند آواز او را بشنوند.
اگر پرنده ی ساکن قلمرو همسایه در طول شب شکار شده باشد یا به هر دلیل مرده باشد، صدای او شنیده نمی شود. پس می توان قلمرو او را تصرف کرد و غذای بیشتری به دست آورد. بنابراین سپیده دم زمان بسیار مناسبی برای آواز خواندن است.
اما این فقط یک روی سکه بود. روی دیگر چندان جالب نیست. فرض کنید یک شکارچی گرسنه هستید و در طول شب خوراک کافی پیدا نکرده اید. صبح در حال جستجو برای پیدا کردن طعمه اید. ناگهان صدای پرنده ای را می شنوید که روی درختی در نزدیکی شما مشغول آواز خواندن است. پرنده سرگرم نغمه سرایی خود است و توجه چندانی به اتفاقات دور و برش ندارد. دیگر چه می خواهید؟ همه شرایط برای سیر شدن شما مهیاست. پس اگر آواز پرنده ای برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، می توان گفت پرنده بسیار زیرکی است. چون می تواند خود را از چنگال شکارچیانی که در کمین هستند، در امان نگهدارد. این یعنی یک امتیاز دیگر برای جلب توجه ماده ها!
اما مشکل دیگری هم هست. همه می خواهند سر صبح آواز بخوانند. باید برای پیروز شدن رقابت کرد. دردسر وقتی بیشتر می شود که آواز دو پرنده همسایه شبیه هم باشد. در جنگلهای بلوط کالیفرنیا دو پرنده زندگی می کنند که همین شرایط را دارند. آنها راه حل خوبی برای این مسئله یافته اند. ساعت اول صبح به آواز خواندن پرنده اول اختصاص دارد. پرنده دوم صبر می کند تا نوبت او برسد. ساعت بعد، زمان آواز پرنده دوم است. این روند تا پایان سپیده ادامه پیدا می کند. همیشه رقابت کردن بهترین راه نیست.
۱۳۸۷/۰۲/۰۷
سهم ناچیز ایران از پرنده نگری
اكوتوریسم یا گردشگری در طبیعت، شاخه های متفاوتی دارد پرنده نگری یا bird watching شاخه ای از این رشته است كه در برخی كشورها به اندازه تماشاچیان بازی فوتبال طرفدار دارد و پیگیری آن درست مثل یك تماشاچی بازی فوتبال نه نیاز به تحصیلات دارد نه تخصص آنچه در پرنده نگری حرف نخست را می زند، علاقه، انگیزه، حوصله و برنامه ریزی و بیش از همه اینها و پیش از همه اینها آموزش است درخصوص این كه بدانیم در اطرافمان چند گونه پرنده داریم چه پرنده هایی داریم و چطور می توانیم بعد از گذشت زمانی نه چندان بلند به یك پرنده نگر حرفه ای تبدیل شویم پرنده نگری غالباً دیدن پرنده های وحشی است، پرنده های وحشی محیط اطرافمان پرنده هایی كه ممكن است هر روز از بالای سرمان پرواز كنند یا در شاخه های حیاط خانه مان لانه داشته باشند پرنده هایی كه برای دیدن آنها فقط باید چشمانمان را باز كنیم و پرنده نگری را آغاز كنیم پرنده نگرها می گویند: برای شروع اول باید از باغچه خانه شروع كنید بعد پرنده های محیط اطراف خود را ببینید بعد شهر و بعد هم كشور خود را پرنده نگرهای حرفه ای پرنده های دنیا را هم می شناسند آنها كه دستشان به دهانشان برسد، پرنده های دنیا را هم می بینند گاه فقط با علاقه، بدون تحصیلات مرتبط و بدون دانش دانشگاهی درخصوص پرنده ها از كشوری به كشور دیگر سفر می كنند تا گونه یا زیرگونه خاصی از یك پرنده خاص را كه بومی آن كشور است تماشا كنند مثل درنای سیبری در فریدونكنار
دنیای bird watching
آمار و ارقام نشان می دهد كه یكی از پرطرفدارترین و پردرآمدترین شاخه های اكوتوریسم در دنیا، پرنده نگری است در حال حاضر كشورهای انگلیس، اتریش و آلمان به عنوان پایلوت پرنده نگری در دنیا انتخاب شده اند و فقط در اروپا بیش از ۵ میلیون پرنده نگر حرفه ای وجود دارد اینها به طور معمول عضو یك انجمن تحقیقاتی در زمینه پرنده ها هستند و روز به روز هم بر تعدادشان اضافه می شود چرا كه در بسیاری از كشورها، مردم ارزش طبیعت و حفظ آن را دریافته اند مهندس پرویز بختیاری مدرس اكوتوریسم و از فعالان پرنده نگری در كشور در این باره می گوید: پرنده نگری در دنیا به عنوان یك تفریح سالم مطرح است در كشورهای اروپایی بیش از ۲۰۰ سال است كه این كار انجام می شود به طور مثال ۲۰۰ سال پیش در انگلیس انجمنی تشكیل شد كه در حال حاضر بیش از یك میلیون عضو زنده دارد كه درخصوص پرنده ها تحقیق می كنند و مشاهدات خود را از طریق اینترنت در اختیار یكدیگر قرار می دهند در این انجمن ها افراد علاوه بر تفریح و گذراندن دوره فراغت، پرنده ها را بررسی می كنند، كارهای تحقیقاتی انجام می دهند، حلقه گذاری می كنند، به دولت شان برای سرشماری پرندگان كمك می كنند و كم شدن جمعیت پرندگان را برای حفظ آنان و جلوگیری از انقراض پرنده ای خاص گزارش می دهند مهندس بختیاری معتقد است: پرنده نگری، كبوتربازی یا قناری بازی عوام و یا حتی پرنده شناسی دانشگاهی نیست پرنده نگری یعنی این كه شخصی برود در دل طبیعت، پرنده ها را مشاهده كند، از صدایشان لذت ببرد، از تماشای آنها لذت ببرد و احیاناً مشاهدات خود را ثبت كند و شاخه ای از توریسم را شكل می دهد كه به آن bird watching یا پرنده نگری می گویند
پرنده نگری در ایران
ایران، سرزمینی پهناور با اقلیم متفاوت با تنوع گونه های گیاهی و جانوری بالغ بر ۵۰۰ گونه پرنده دارد ایران، سرزمینی پهناور در بین سه منطقه پالتئاركتیك، اورینتال (جنوب شرقی) و اتیوپیا (جنوب غربی) قرار گرفته است و تفاوت های اقلیمی این سه منطقه تنوع حیرت انگیزی در میان گونه های مختلف پرندگان ایجاد كرده است این تنوع باعث شده است كه ما در حال حاضر به اندازه تمامی قاره اروپا پرنده داشته باشیم اما سهم ما از bird watching یا پرنده نگری در جهان تقریباً صفر است مهندس بختیاری می گوید: زمانی كه ما یك توریست را به چابهار می بریم، بعد از دو، سه روز اقامت می گوید ایرانی ها چقدر شبیه هندی ها زندگی می كنند، حتی پرنده ها و جانوران آنها نیز مثل شبه قاره هند است همین توریست با یك پرواز به تهران می آید و از این همه تفاوت در شكل پرنده ها متعجب می شود و یا در اهرام ثلاثه مصر تصویر پرنده ای مقدس به نام اكراس وجود دارد ما این پرنده را می توانیم براحتی در خوزستان مشاهده كنیم پرنده هایی هستند كه از آفریقا به كشور ما مهاجرت می كنند مثل بادخورك و یا در سواحل شمالی ما پرنده ها بسیار شبیه گونه های اروپایی هستند، درحالی كه در فلات مركزی پرنده ها كاملاً متفاوتند وی معتقد است: هرچه تنوع اقلیمی بیشتر باشد، تنوع پرنده ها هم بیشتر است ما در كشورمان نزدیك به ۱۱۷ ركورد پرنده داریم پرنده هایی كه ۵۰ گونه آن در حال انقراض و كمیاب در دنیا به حساب می آیند توریست های بسیاری علاقه مند هستند كه پرنده های كشور ما را ببینند این مدرس اكوتوریسم می گوید: تنوع پرنده ها این امكان را فراهم می كند كه اگر فردی علاقه مند باشد ۴ تا ۵ سفر چند روزه به ایران داشته باشد، می تواند در هر سفر به گوشه ای از كشور برود و پرنده های همانجا را بررسی كند در ایران پرنده هایی وجود دارند كه در دنیا بسیار كمیابند، از گونه درنای سیبری فقط یك قطعه باقی مانده كه در حال حاضر به روسیه مهاجرت كرده است و آبان ماه به فریدونكنار باز می گردد این یك قعطه پرنده توریست های بسیاری را برای تماشا به ایران جذب می كند گیلانشاه خالدار نیز پرنده ای است كه برخی احتمال انقراض گونه آن را می دهند این پرنده كه مهاجر به ایران است، در صورت احتمال مشاهده آن در ایران ممكن است تا ۲۰۰۰ توریست را در یك مقطع زمانی روانه ایران كند مهندس بختیاری می گوید: ایران، پتانسیل بسیار بالایی برای جذب توریست در این خصوص دارد ما بیش از صد قله در كشور در ارتفاع بیش از ۴۰۰۰ متر داریم كه پرنده ای مثل كبك دری آنجا زندگی می كنند توریست های اروپایی بسیاری مشتاق دیدن این پرنده هستند یك توریست اروپایی در یك روز اقامت در ایران می تواند چند كبك دری را ببیند، عكاسی كند، كار تحقیقاتی انجام دهد و در حالی كه همین توریست مثلاً در كشوری مثل تركیه باید ۲ یا ۳ روز منتظر بماند شاید بتواند یك كبك دری مشاهده كند
ملزومات پرنده نگری
پرنده نگری فعالیتی لطیف و زیبا است كه هر علاقه مندی به طبیعت می تواند به راحتی به آن بپردازد برای یك توریست پرنده نگر مهمترین موضوع این است كه آیا می تواند در زمانی كه صرف این كار كرده است پرنده ای را كه می خواهد ببیند وسایل مورد نیاز چنین توریست مشتاقی یك دوربین چشمی، یك كتاب راهنمای پرندگان، دفترچه ثبت مشاهدات و یك قلم است همین!در آمد ناشی از این شاخه از گردشگری بسیار بیش از درآمد توریستی است كه شب را می خواهد در یك هتل ۵ ستاره اقامت كند، فقط كافیست به این شاخه از توریسم در كشور فكر كنیم و برای جذب توریست برنامه ریزی كنیم علاوه بر این پرنده نگری اوقات فراغت را هم پر می كند پرویز بختیاری می گوید: این یك تفریح بسیار سالم است هم برای یك كودك، هم برای یك فرد بازنشسته یك فرد بازنشسته به جای نشستن و آه كشیدن و منتظر گذر مابقی سال های عمر بودن می تواند به راحتی با یك دوربین، هم خودش تفریح كند و هم در پارك های اطراف خانه، نوه های خود را سرگرم كند و آموزش دهد وی معتقد است: این حرفه جنسیت و تحصیلات و ...را هم در برنمی گیرد شاید برای تماشای یك اثر باستانی لازم باشد كه تاریخ را به خوبی بدانیم ولی برای پرنده نگری، یك دوربین و یك كتاب راهنما كافیست بختیاری می گوید: در كشور انگلیس یكی از افراد بسیار معروف حرفه bird watching كارمند راه آهن است یكی دیگر از ساكنان اروپا رفتگر خیابان است كه سالانه هزینه می كند و به ایران می آید تا پرنده ببیند كارشناس دیگری در این خصوص به جایگزینی پرنده نگری به جای تفریحات مخرب مثل ترقه بازی و اشاره می كند او معتقد است كه با خرید یك دوربین چشمی ساده برای فرزندانمان می توانیم بسیاری از لحظه های آنان را كه به كارهای مخرب می پردازند پركنیم
آموزش پرنده نگری
آموزش پرنده نگری در كشور براساس طیف های سنی مختلف انجام می شود این آموزش ها، همچنین در دوره های مختلف انجام می گیرد آشنایی مقدماتی با پرندگان و این كه بدانیم در اطرافمان چه پرنده هایی وجود دارند و چه پرنده هایی را می توانیم با كمی دقت در محیط اطراف جست و جو كنیم در تهران بیش از ۱۴۰ گونه پرنده ثبت شده وجود دارد در حالی كه اگر از اكثر قریب به اتفاق ساكنان تهران سؤال شود، غیر از گنجشك و كلاغ پرنده دیگری نمی شناسند پرنده نگری رشته ای است كه لزوماً نیاز به مسافرت های دور دست نیز ندارد مهندس پرویز بختیاری كه از بنیانگذاران آموزش پرنده نگری در كشور است در این خصوص می گوید: در پایتخت كشورمان كه یك كلان شهر است مرغ حق و پری شاهرخ را داریم كه اوایل بهار به تهران می رسند، در بهار و تابستان در تهران می مانند، جوجه آوری می كنند، جوجه های خود را بزرگ می كنند و پائیز هم می روند و یا بادخورك ها كه پرنده های زیبای سیاه رنگی هستند كه در تهران به فراوانی دیده می شوند و نیمه اسفندماه از آفریقا به تهران می آیند و شهریور دوباره باز می گردند اینها از جمله جاذبه های پرنده نگری تهران است كه فقط با كمی آموزش می توان در هر سنی افراد را سرگرم كرد
برگرفته از سايت آفتاب: حمیرا محب علی
۱۳۸۷/۰۲/۰۳
اندازه پرنده چيست؟
نخست باید هر پرنده ناآشنا را از نظر اندازه با یك پرنده آشنا مثل گنجشك، ساز، كبوتر و امثال آن مقایسه كرد. باید توجه داشت كه تحت شرایط خاص، مانند هوای مه آلود پرندگان بزرگتر به نظر می‌آیند. همچنین فاصله زیاد تشخیص اندازه را دشوار می‌سازد.
۱۳۸۷/۰۱/۲۶
چه نشانه‌هايی را بايد جستجو كنيم؟
تشخیص یك پرنده مستلزم این است كه شخص بداند به كدامیك از مشخصات ظاهری پرنده كه به آنها «نشانه‌های تشخیص» می‌گویند بیشتر توجه كند. اغلب به روش حذفی و یا از طریق مقایسه‌ی پرنده با گونه‌های مشابه می‌توان آن را دقیقاً تشخیص داد. ولی مشخصات ظاهری پرنده تنها یكی از عوامل تشخیص آن است. آوا، آوازه، حالت، رفتار، زیستگاه و منطقه پراكندگی نیز در شناسائی پرندگان حائز اهمیت می‌باشند.
اشتراک در:
پست‌ها (Atom)
